Để nâng cao sức cạnh tranh, cùng với việc xây dựng, quảng bá và phát triển thương hiệu, thì các doanh nghiệp phải hết sức quan tâm đến việc nâng cao chất lượng hàng hoá và dịch vụ. Doanh nghiệp sẽ làm gì và làm như thế nào? Hai biện pháp khá quen thuộc mà doanh nghiệp thường làm, đó là nghiên cứu để tạo ra sáng chế hay công nghệ mới và tham gia mua-bán công nghệ. Biện pháp thứ nhất “nghiên cứu để tạo ra sáng chế hay công nghệ mới”. Việc nghiên cứu để tạo ra sáng chế hay công nghệ mới có thể do doanh nghiệp trực tiếp đầu tư cho các chuyên gia hay cán bộ khoa học của doanh nghiệp nghiên cứu tạo ra trên cơ sở những đòi hỏi của sự phát triển và cải tiến công nghệ của mỗi doanh nghiệp. Doanh nghiệp cũng có thể ký hợp đồng nghiên cứu triển khai với các chuyên gia, các viện nghiên cứu hay trung tâm khoa học công nghệ, với nguyên tắc doanh nghiệp đầu tư kinh phí sẽ là chủ sở hữu công nghệ đó và (nếu có sáng chế thì doanh nghiệp cũng là người có quyền nộp đơn đăng ký để sau này là chủ sở hữu nếu sáng chế được cấp bằng độc quyền). Hiện nay, việc doanh nghiệp đầu tư kinh phí để trực tiếp tạo ra các sáng chế là việc làm khá phổ biến ở nhiều nước trên thế giới; ví như Công ty MITSUSTAR của Nhật Bản mỗi năm tạo ra và đăng ký hơn 1.400 sáng chế liên quan đến các sản phẩm điện và điện tử. ở Việt Nam, nhiều doanh nghiệp đã thực hiện tốt hướng đi này và đã mang lại hiệu quả rõ rệt. Trong 10 năm từ 1992-2002, Công ty Phân lân nung chảy Văn Điển đã tự nghiên cứu, đưa vào thực tế sản xuất hàng trăm giải pháp kỹ thuật. Trong đó có 06 giải pháp kỹ thuật được cấp bằng độc quyền sáng chế và bằng độc quyền giải pháp hữu ích vào các năm 1991, 1992, 1996 và 2001. Các sáng chế và giải pháp hữu ích được cấp bằng độc quyền trên đây khi áp dụng vào thực tế đã giải quyết được các khó khăn trong việc sản xuất phân lân nung chảy tại Công ty Phân lân nung chảy Văn Điển cũng như trên phạm vi cả nước. Năng suất thiết bị lò cao lên đến 600%; định mức tiêu hao nhiên liệu giảm gần 70%; định mức tiêu hao điện giảm 81%; định mức tiêu hao nguyên liệu giảm trên 20%. Trong 10 năm áp dụng, Công ty đã tiết kiệm được: 407.000 tấn than; 61 triệu kwh điện; làm lợi 253 tỷ đồng và Công ty đã được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới (nguồn từ Công ty phân lân nung chảy Văn Điển). Rõ ràng thương hiệu Phân lân nung chảy Văn Điển đã chiếm được lòng tin của bà con nông dân Việt Nam trong nhiều năm qua. Việc doanh nghiệp ký hợp đồng nghiên cứu triển khai với các nhà khoa học, các viện và trung tâm nghiên cứu để tạo ra các công nghệ mới hay sáng chế cũng nằm trong chủ trương và chính sách của Đảng và Nhà nước ta. Song thời gian vừa qua, việc triển khai và thực hiện không phải đã đạt được hiệu quả như mong muốn, thực tế cho thấy, nhiều cơ sở nghiên cứu, trường đại học không thương mại hoá được sáng chế và công nghệ mới. Trong số 42 trường đại học và cao đẳng về tự nhiên và kỹ thuật thì chỉ có 37 sáng chế/giải pháp hữu ích được bảo hộ: Bách Khoa Hà Nội 25, Đại học Xây dựng Hà Nội 4, Đại học Nông Lâm TP. Hồ Chí Minh 5, Đại học Mỏ địa chất 2... Trong nhiều nguyên nhân của sự thưa thớt sáng chế/giải pháp hữu ích được bảo hộ, có một nguyên nhân là các trường chưa quan tâm và hoặc không có kinh phí để nghiên cứu và thực hiện đăng ký sáng chế cũng như chưa tìm được “đầu ra” cho sáng chế. Phải chăng việc doanh nghiệp ký hợp đồng nghiên cứu triển khai với các cơ sở nghiên cứu là hướng đi tốt nhất tìm đầu ra cho sáng chế và công nghệ mới mà hai bên cùng có lợi. Biện pháp thứ hai để doanh nghiệp có được công nghệ mới hay sáng chế, đó là tham gia mua bán, chuyển giao công nghệ. Theo đánh gia mới đây về trình độ công nghệ của các doanh nghiệp Việt Nam, khoảng 10% dùng công nghệ những năm 70; 30% dùng công nghệ những năm 80; 50% dùng công nghệ những năm 90 và chỉ có khoảng 8% dùng công nghệ tiên tiến (mà chủ yếu lại là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài)- Điều tra của Cục Phát triển doanh nghiệp, Bộ Công Thương. Trong khi đó chỉ trong 5 năm (2001-2005) 20 trường đại học đã ký được 13.000 hợp đồng chuyển giao công nghệ với doanh số khoảng 74 triệu USD thông qua 22 kỳ Techmart và các hội chợ khác liên quan đến công nghệ. Với nhu cầu phát triển của nền kinh tế và hội nhập, chắc chắn thời gian tới, hoạt động chuyển giao công nghệ sẽ diễn ra sôi động hơn và sẽ là một kênh tốt để doanh nghiệp tìm kiếm công nghệ mới hay sáng chế phù hợp nhằm nâng cao chất lượng hàng hoá để tăng sức cạnh tranh trong thời kỳ hội nhập. Một cách làm cũng được xem là hướng đi tốt mà các doanh nghiệp cần quan tâm, đó là tra cứu và sử dụng tư liệu sáng chế. Hiện nay tại Cơ quan lưu giữ tư liệu sáng chế quốc gia (Cục Sở hữu trí tuệ) có đến hơn 30 triệu bản mô tả sáng chế thuộc tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội của hầu hết các nước phát triển trên thế giới và khu vực, trong số đó có khoảng gần 85% (số liệu ước tính) sáng chế là không được bảo hộ (hoặc là hết hạn hiệu lực, hoặc là không đăng ký bảo hộ ở VN). Thay bằng, hai cách làm trên đây các doanh nghiệp phải đầu tư kinh phí để tạo ra hoặc mua được sáng chế hay công nghệ mới, thì theo hướng này giúp doanh nghiệp tiết kiệm được kinh phí thông qua việc sử dụng miễn phí 85% sáng chế không được bảo hộ đó. Trong số những sáng chế không được bảo hộ đó có nhiều sáng chế được xem là mới hoặc công nghệ tiên tiến so với trình độ công nghệ của chúng ta. Rõ ràng đây là một “kho công nghệ quý” mà doanh nghiệp cần quan tâm và triệt để tận dụng để cải tiến công nghệ nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng uy tín của doanh nghiệp góp phần vào việc xây dựng và phát triển thương hiệu trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế. Lê Tất Chiến Cục Sở hữu trí tuệ Tạp chí TCĐLCL Tháng 5 Năm 2008https://www.mediafire.com/?hntqghhkmizgiq
