NHỮNG TÀI LIỆU VỀ MỘ TỔ HỌ VŨ MỘ TRẠCH (Ở ÐỐNG DỜM, THỊ TRẤN NAM SÁCH, HẢI DƯƠNG) TS. Vũ Duy Mền Viện Sử học I. Bi ký Ngày 15 tháng 4 năm 2007 đoàn hậu duệ họ Vũ chúng tôi gồm Võ Vãn Liên, Vũ Hữu Sâm, Vũ Ðình Thàng, Vũ Thị Thành, Vũ Duy Mền đến viếng thăm mộ tổ họ Vũ Mộ Trạch, ở Ðống Dờm, làng Mạn Nhuế, thị trấn Nam Sách, tỉnh Hải Dương. Nhân đó đoàn đã khảo sát toàn bộ Ðống Dờm. Gò mộ có chu vi 85m, đỉnh gò cao gần 4m so với mặt ruộng. Trên đỉnh gò mộ có bia đá hình trụ. Cách bia trụ về phía đông nam khoảng 5m còn có bia mộ khắc chữ Hán khá rõ, bia chôn dưới đất 1/3. Chôn sát bia mộ chí này còn một bia mộ khác khắc chữ Hán trên một phiến đá nay ðã mờ gần hết. Dưới đây chúng tôi xin giới thiệu lần lượt từng bia. Bia số 1. Bia mộ chí phiến ðá(Bia mới phát hiện) Bia mộ này chôn sát ngay dưới chân bia số 2, khắc chữ Hán trên một tảng đá có chiều dài 0,42m; bề ngang 0,17m. Lòng bia rộng 0,06m, dài 0,27m. Trong đó khắc 6 chữ Hán, nay đã mờ gần hết. Khi in dập bia chỉ còn đọc rõ nửa chữ thứ 5 (một nửa chữ tổ - 且) và chữ thứ 6 (mộ - 墓). Đọc trực tiếp trên bia rõ hơn bản dập, có thể 6 chữ đó là: 墓澤武族祖墓- Mộ Trạch Vũ tộc tổ mộ (Tổ mộ họ Vũ Mộ Trạch). Bia số 2. Bia mộ chí Bia đá để trõn, trán và diềm bia không có hình trang trí, bia cao 0,45m, rộng 0,29m; chôn dưới đất 0,20m. Trên bia khắc 10 chữ Hán chân phương. Nội dung: Hàng ngang ghi - 墓澤 - Mộ Trạch (chữ to). Hàng dọc bên phải ghi: 武族祖墓- Vũ tộc tổ mộ (Tổ mộ họ Vũ). Hàng dọc bên trái ghi: 環阜為墳- Hoàn phụ vi phần. Chữ khắc ở hai bên ghi trên đều nhỏ hơn chữ Mộ Trạch. Bia số 3. Bia trụ Bia trụ có mái hình chóp, bốn mặt đều khắc chữ. Mỗi mặt rộng 0,46m, thân bia cao 0,83m. Bia có tiêu đề: Bình Giang huyện (mặt 1), Tuyển Cử tổng (mặt 2), Mộ Trạch xã (mặt 3), Vũ tộc tổ mộ bi(mặt 4) - (平江縣選舉總墓澤社武族祖墓碑 - Bia mộ tổ họ Vũ xã Mộ Trạch, tổng Tuyển Cử, huyện Bình Giang). Mặt 1- 平江縣- Bình Giang huyện Bên dưới khắc chữ Việt 19 dòng. Dòng nhiều nhất 10 chữ, ít nhất 1 chữ. Tổng cộng 112 chữ. Nội dung: Hải Dương le 15 Mars 1937 - (Hải Dương ngày 15 tháng 3 năm 1937) Kính quan Tổng đốc tỉnh Hải Dương. Về việc họ Vũ làng Mộ Trạch tỏ ý muốn mua khu đất công số 1147 gọi là Ðống Dờm ở làng Mạn Nhuế, Nam Sách. Trong khu ấy có di xác Vũ Hồn. Việc bán ấy không thể được. Nhưng tôi cũng cho làng Mạn Nhuế biết rằng phải trông nom và phải chiểu điều 245 ở luật hình đối với di xác một bực vĩ nhân ðã có rất nhiều bằng sắc phong thần. Không thể có một sự gì xâm phạm đến ngôi đất Ðống Dờm ấy được. Vậy xin sức cho các làng này tri tuân. Quan Chánh Công sứ: Massimi (Trích và dịch ở bản chữ Pháp).https://www.mediafire.com/?hntqghhkmizgiq Mặt 2 - 選舉總 - Tuyển Cử tổng Bên dưới khắc tiếp chữ Pháp. 11 dòng chữ Pháp, dòng nhiều nhất 9 chữ, dòng ít nhất 1 chữ, khoảng 70 chữ. Một dòng chữ Việt 12 chữ. Nội dung Aucune atteinte suseeptible de revétir un caractère de sacrilège ne saurait être tolérée contre le tombeau de Ðống Dờm qu’à juste titre les descendants considèrent comme un lieu de dévotion et de pélerinage. J’aidonc l’honneur de vous prier de faire diffuser la teneur de cette hote dans les villges précités. L’administrateur Résident Signé: Massimi. No-2671 Lục sức quan huyện Bình Giang chiểu thượng tuân hành. Hải Dương le 16 Mars 1937. P. Le Tổng đốc & P.O. Le Thượng tá Vũ Ðại (P. C. C. à Nam Sách - Juillet 1937). Dịch nguyên vãn tiếng Pháp: Không tha thứ bất kỳ một hành vi phạm thánh nào ðối với phần mộ Ðống Dờm mà các hậu duệ ðã coi ðó là nõi sùng bái hành hýõng. Vậy tôi xin ông cho thông báo nội dung vãn bản này trong các làng kể trên. Chánh Công sứ Ðã ký: Massimi Số 2671 Trích gửi Quan huyện Bình Giang theo lệnh trên thi hành. Hải Dýõng ngày 16 tháng 3 nãm 1937. Thừa lệnh Tổng ðốc Thượng tá Vũ Ðại (Sao y bản chính tại Nam Sách tháng 7-1937)(1) Mặt 3 - 墓澤社- Mộ Trạch xã Bên dýới khắc chữ Pháp 20 dòng. Dòng nhiều nhất 9 chữ, ít nhất 3 chữ, tổng cộng khoảng 154 chữ. Nội dung No4525/I Hải Dương le 15 Mars 1937. Monsieur le Tổng đốc de Hai Dương La famille Vũ du village de Mộ Trạch, huyện de Bình Giang m’a exprimé le désir d’achéter la parcelle communale 1147, démommé Ðống Dờm et sise au village de Mạn Nhuế phủ de Nam Sách, dans laquelle se trouvent les restes mortels d’un de ses ancétres du nom fameux Vu Hon. La vente sollicitée, ne peut avoir lieu. Par contre je vous saurais gré de vouloir bien faire connaitre au village de Man Nhuê que la violabité de l’integratlité de ce tertre est assurée au besoin par les sanctions de l’article 245 du code pénal annamite s’agissant de la sépulture d’un personnage à qui de nombreux brevets royaux confèrent le titre de génie. D’autre part les habitants de Mộ Trạch ont le droit de célébrer sans aucunes entraves sur les lieux mémes le culte de leur aieul. Dịch nguyên vãn tiếng Pháp: Số 4525/I Hải Dương ngày 15 tháng 3 nãm 1937. Kính gửi quan Tổng đốc Hải Dương. Họ Vũ làng Mộ Trạch, huyện Bình Giang có trình với tôi nguyện vọng muốn mua thửa ðất công số 1147 tên là Ðống Dờm tại làng Mạn Nhuế, phủ Nam Sách, nõi có di hài một trong các vị tổ của họ là Vũ Hồn. Không thể có việc mua bán đó được. Ngược lại tôi mong ông cho làng Mạn Nhuế biết rằng phần mộ ðó ðýợc gìn giữ nguyên vẹn theo các quy tắc trong ðiều khoản 245 hình luật An Nam, về phần mộ một nhân vật ðã ðýợc nhiều bằng sắc vua ban phong làm thần. Mặt khác dân làng Mộ Trạch có quyền tế lễ tổ tiên không trở ngại trên địa điểm đó. Mặt 4 - 武族祖墓碑- Vũ tộc tổ mộ bi Khắc chữ Hán 8 dòng. Dòng nhiều nhất 22 chữ, ít nhất 6 chữ. Tổng cộng 138 chữ. Nội dung Nguyên văn chữ Hán: 我武族祖墓在青林曼芮土阜經千年餘,世世保守環阜為墳夫人而知之. 去年有人築假墓理石圖欲侵葬;我族以事陳叫承 上司明究飭示這是 大名人墳墓經久世代,自後若有何人侵犯即炤南律貳百肆拾五條擬治併.許武氏子孫往來占拜;無得攔阻等;意為此我族製碑,刻此飭文以為紀念,示不忘也. 皇朝保大萬萬年之十貳陸月吉日立碑記. Phiên âm: Vũ tộc tổ mộ bi Ngã Vũ tộc tổ mộ tại Thanh Lâm, Mạn Nhuế thổ phụ kinh thiên niên dý, thế thế bảo thủ, hoàn phụ vi phần phù nhân nhi tri chi. Khứ niên hữu nhân trúc giả mộ lý thạch bi ðồ dục xâm táng; ngã tộc dĩ sự trần khiếu thừa Thýợng ty minh cứu sức thị giá thị. Ðại danh nhân phần mộ kinh cửu thế ðại. Tự hậu nhược hữu hà nhân xâm phạm, tức chiếu Nam luật nhị bách tứ thập ngũ ðiều nghĩ trị tính. Hứa Vũ thị tử tôn vãng lai chiêm bái, vô ðắc lan trở ðẳng; ý vi thử ngã tộc chế bi, khắc thử sức vãn dĩ vi kỷ niệm, thị bất vong dã. Hoàng triều Bảo Ðại vạn vạn niên chi thập nhị lục nguyệt cát nhật lập bi ký. Dịch nghĩa: Bia mộ tổ họ Vũ Mộ tổ họ Vũ ta ðặt ở gò đất Mạn Nhuế, huyện Thanh Lâm, trải hơn nghìn năm, các đời gìn giữ, đắp gò làm mộ. mọi ngýời ðều biết việc đó. Nãm ngoái có người đắp mộ giả, dựng bia đá ở đấy mưu đồ xâm táng; họ ta đã ðem việc đó kêu kiện. Thýợng ty ðã xem xét rõ ràng có sức chỉ về việc ðó. Mộ phần đại danh nhân đã lâu đời, từ nay về sau nếu có người nào xâm phạm; lập tức chiếu luật nước Nam điều 245 trừng trị về việc tranh giành. Hứa cho con cháu họ Vũ được đi lại chiêm bái, không được cản trở họ; vì thế họ Vũ đã làm bia đá, khắc bài vãn lệnh ðể làm kỷ niệm, không được quên điều ðó. Lập bia ký ngày tốt, tháng 6 nãm hoàng triều Bảo Ðại thứ 12 (1937). (Tạp chí Hán Nôm, Số 4 (83) 2007; Tr.60 - 68)
